Europol chce powiększyć swoją skrzynkę narzędziową o systemy sztucznej inteligencji, które mają posłużyć mu do walki z przestępczością. Władze agencji twierdzą, że konieczność audytowania pod kątem praw podstawowych zmniejsza jej skuteczność.
Zastępca dyrektora wykonawczego Europolu Jürgen Ebner cytowany przez serwis Politico stwierdził, że przestępcy “doskonale się bawią” wykorzystując do swoich celów sztuczną inteligencję, za to organy ścigania mają związane ręce – bo aby korzystać z nowych technologii, muszą spełnić szereg warunków prawnych i przestrzegać ograniczeń dotyczących jej użycia.
Warunki i ograniczenia te to m.in. konieczność przeprowadzenia oceny ryzyka dla praw podstawowych i ochrony danych obywateli względem zgodności z unijnymi przepisami.
Ebner uważa, że tego rodzaju audyt to opóźnienie we wdrożeniu AI przez Europol o nawet osiem miesięcy, co daje znaczną przewagę przestępcom, a osłabia zdolności organów ścigania do reagowania, szczególnie w sytuacjach, które stwarzają zagrożenie dla życia.
Technologiczna skrzynka narzędziowa Europolu
Europol sukcesywnie poszerza zakres narzędzi opartych na nowych technologiach, z których korzysta. W ostatnich latach do skrzynki narzędziowej agencji dołączyły m.in. systemy pozwalające na zaawansowaną analizę big data, a także narzędzia do dekryptażu komunikacji.
Jest prawdą, że rozwój sztucznej inteligencji zwiększa możliwości działania przestępców – szczególnie, gdy mowa o obszarze cyberprzestępczości. Jest też jednak prawdą, że zastosowanie narzędzi AI bez nadzoru przez organy ścigania może prowadzić do nadużyć w kontekście praw obywatelskich i praw człowieka.
Ryzyko przybiera różne formy – jak to ma miejsce w przypadku zagadnień związanych z predykcyjną analizą algorytmiczną dotyczącą aktywności przestępczej w konkretnych grupach demograficznych, lub też przy problemach wynikających z zastosowania narzędzi do rozpoznawania twarzy. Na łamach TECHSPRESSO.CAFE można przeczytać o tym np. w tym materiale.
Europol: większość dochodzeń dziś odbywa się online
Cytowany już wcześniej Jürgen Ebner podkreśla, że dzisiaj większość dochodzeń prowadzonych w sprawach kryminalnych odbywa się online lub ma wymiar cyfrowy. Jego zdaniem obciążenie możliwości wykorzystania innowacji technologicznych przez agencję wymogami dotyczącymi zgodności z prawem regulującym ochronę danych czy z kartą praw podstawowych, to dodatkowe problemy dla organów ścigania i opóźnienia w ściganiu przestępców.
Ebner ponadto twierdzi, że konsultacje z organami ścigania z państw członkowskich Unii Europejskiej zaowocowały jasnym rezultatem – komendanci policji chcą, aby Europol był bardziej innowacyjny pod kątem technologii i aby możliwe było poszerzenie zakresu jego współpracy z sektorem prywatnym.
Co zrobi Komisja Europejska?
Politico wspomina, że szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen obiecała ponad dwukrotnie zwiększyć zatrudnienie w Europolu i wzmocnić agencję, co ma przybrać wymiar propozycji legislacyjnych w drugiej połowie 2026 r.
Ebner domaga się, aby stworzyć specjalne procedury pozwalające funkcjonariuszom Europolu na korzystanie z AI w sytuacjach wymagających nagłej interwencji bez konieczności przeprowadzania szczegółowych i skomplikowanych formalnie audytów.
Jednocześnie zaznaczył, że procedury te nie będą dotyczyły obchodzenia ograniczeń zakazujących wykorzystania AI do profilowania lub zastosowań systemów rozpoznawania twarzy w czasie rzeczywistym.
Jak do tych pomysłów ustosunkuje się KE – obecnie nie wiadomo, jednak pomysły Ebnera już teraz głośno krytykowane są przez organizacje zajmujące się ochroną praw obywatelskich i prywatności.
